انتهای سوره               سوره بعد        سوره قبل        انگلیسی           عربی                لیست سوره ها

سوره انعام (۶)

مكى و شامل يكصد و شصت و پنج آيه

به ‏نام خداوند بخشنده مهربان

 

ستايش و بزرگداشت فقط اختصاص به خدا دارد كه آسمان‏ ها و زمين را خلق كرد و تاريكى و نور را برقرار كرد. باز افراد بی ايمان براى خداوندشان شريك درست می كنند.(۱) او وجودى است كه شما را از گِل آفريد و مدتى براى زندگى كردن شما قرار داد. مدتى كه پيش او معلوم است، با وجود اين شما شك می كنيد.(۲) او در آسمان‏ ها و زمين خدا است. پنهان و آشكار شما را می داند و از كارهاى شما آگاه است.(۳) هيچ آيه‏ اى از آيات خداوندشان براى آن‏ ها نيامد، مگر اين‏ كه از آن روگردان بودند.(۴) وقتى حق براى آن‏ ها آمد منكر آن شدند. خبر عذابى كه آن را مسخره می كردند براى آن‏ ها خواهد آمد.(۵) آيا نديدند كه چقدر از امت‏ هايى را كه قبل از آن‏ ها بودند نابود كرديم؟ به آن‏ ها قدرت‏ هايى داده بوديم كه به شما نداده‏ ايم. بارانى مداوم بر آن‏ ها نازل كرديم و نهرها از زير پايشان روان ساختيم، و آن‏ ها را به علت گناهانشان نابود كرديم و بعد از آن‏ ها مردم ديگرى بوجود آورديم.(۶) اگر به تو نوشته ‏اى در ورق كاغذى نازل كنيم كه آن را با دست ‏هايشان لمس كنند، مسلماً افراد بی ايمان می گويند: اين سحر واضحى است.(۷) گفتند: چرا فرشته‏ اى به او نازل نشده؟ اگر ما فرشته‏ اى می فرستاديم كار تمام شده بود و مهلتى به آن‏ ها داده نمی شد.(۸)

و اگر او را فرشته‏ اى می ساختيم حتماً او را به صورت انسانى می ساختيم و باز همان شبهه ‏اى كه براى آن‏ ها وجود دارد بر جا می ماند.(۹) پيغمبران قبل از تو را هم مسخره كردند درنتيجه همان عذابى كه مورد تمسخر آن‏ ها قرار داشت آن‏ ها را فرا گرفت.(۱۰) بگو: در زمين بگرديد و نگاه كنيد عاقبت كسانی كه منكر عذاب ما بودند چه شد.(۱۱) بگو: آنچه در آسمان‏ ها و زمين است مال چه كسى است؟ بگو: مال خدا است. خدا رحمت را بر خودش واجب ساخته تا شما را در روز قيامت كه شكى در آن نيست جمع كند. كسانی كه خودشان را دچار ضرر كردند (دچار عذاب قيامت ساختند) ايمان نمی آورند.(۱۲) آنچه در شب و روز آرامش می يابد مال خدا است و او شنوا و دانا است.(۱۳) بگو: آيا غير از خدا كه آفريننده آسمان‏ ها و زمين است ياورى براى خود بگيرم؟ در صورتى كه او به ديگران غذا می دهد و كسى به او غذا نمی دهد. بگو: به من دستور داده شده كه بيشتر از همه تسليم حكم و نظر خدا باشم و از مشركين نباشم.(۱۴) بگو: من اگر از فرمان خدا سرپيچى كنم از عذاب روز بزرگ می ترسم.(۱۵) كسی كه در روز قيامت عذاب از او برگردانده شود خدا به او رحم كرده و اين موفقيت آشكارى است.(۱۶) اگر خدا ضررى به تو برساند كسى جز خود او نمی تواند آن را برطرف كند و اگر خيرى به تو برساند، او قادر به هر كارى است.(۱۷) او بر بندگانش تسلط دارد و حكيم و آگاه است.(۱۸)

بگو: شهادت چه كسى بالاتر است؟ بگو: خدا بين من و شما شاهد است و اين قرآن به من وحى شده تا با آن شما و كسى كه اين قرآن به او می رسد را از عواقب كار خطا بترسانم. آيا شهادت می دهيد كه با خدا معبودهاى ديگرى وجود دارد؟ بگو: من چنين شهادتى نمی دهم. بگو: فقط او معبود يگانه است و من از چيزهايى كه شريك خدا می سازيد بيزارم.(۱۹) كسانی كه به آن‏ ها كتاب داده‏ ايم پيغمبر را می شناسند، همان‏ طور كه بچه‏ هايشان را می شناسند. كسانيكه خودشان را دچار ضرر كرده ‏اند ايمان نمی آورند.(۲۰) كيست ظالم ‏تر از كسی كه دروغى را سر هم كند و از قول خدا بگويد يا منكر آيات او شود؟ ظلم‏ كنندگان رستگار نمی شوند.(۲۱) روزى كه همه آن‏ ها را جمع كنيم، به آنان‏ كه براى خدا شريك ساختند می گوييم: شريكانى كه گمان می كرديد كجا هستند؟(۲۲) حرف آن‏ ها فقط اين خواهد بود كه به خدا كه مالك ما است قسم كه مشرك نبوديم.(۲۳) ببين چگونه به خود دروغ گفتند و شريكانى كه براى خدا می بافتند گم شدند.(۲۴) عده ‏اى از آن‏ ها ظاهراً به تو گوش می دهند، ولى ما بر دل آن‏ ها پوششى قرار داده‏ ايم تا آن را نفهمند و گوششان را سنگين كرده ‏ايم. هر معجزه ‏اى هم ببينند به آن ايمان نمی آورند تا آن‏جا كه وقتى پيش تو بيايند با تو مجادله می كنند. كافران می گويند: اين قرآن فقط داستان گذشتگان است.(۲۵) آن‏ ها مردم را از آن باز می دارند و خودشان هم كنار می كشند. آن‏ ها فقط خود را هلاك می كنند ولى نمی دانند.(۲۶) اگر وقتى كه آن‏ ها را كنار آتش نگه داشته‏ اند ببينى می گويند: اى كاش برگرديم و آيات خداوندمان را انكار نكنيم و از مؤمنين باشيم.(۲۷)

براى آن‏ ها آنچه قبلاً مخفى می كردند آشكار شد. اگر برگردانده شوند حتماً به آنچه از آن نهى شده‏ اند برمی گردند. آن‏ ها دروغ می گويند.(۲۸) گفتند: چيزى غير از زندگى اين دنيا وجود ندارد و ما دوباره زنده نمی شويم.(۲۹) اگر وقتى را كه در مقابل خداوندشان نگه داشته می شوند ببينى كه خدا به آن‏ ها می گويد: آيا اين حق نيست؟ می گويند آرى، به خدا قسم. خدا به آن‏ ها می گويد: به علت كفرى كه داشتيد عذاب را بچشيد.(۳۰) كسانی كه منكر ديدار خدا شدند ضرر كردند. وقتى كه قيامت ناگهانى فرا رسد می گويند: افسوس كه ما در دنيا كوتاهى كرديم و آن‏ ها بار گناهان خود را بر دوش می گيرند. بارى كه برمی دارند بد است.(۳۱) زندگى دنيا فقط بازى و سرگرمى است و مسلماً خانه آخرت براى افراد باتقوى بهتر است. آيا نمی فهميد؟(۳۲) می دانيم حرف‏ هايى كه می زنند تو را غمگين می كند. آن‏ ها منكر تو نمی شوند بلكه افراد ظالم منكر آيات خدا می شوند.(۳۳) پيغمبران قبل از تو هم مورد انكار قرار گرفتند ولى در مقابل انكارى كه شدند استقامت ورزيدند و تا موقعى كه يارى ما شامل حال آن‏ ها شد مورد آزار قرار گرفتند. تغييردهنده‏ اى براى كلمات خدا وجود ندارد. مسلماً خبر پيغمبران براى تو آمده است.(۳۴) اگر قبول نكردن آن‏ ها براى تو سنگين است چنانچه می توانى نقبى در زمين يا نردبانى در آسمان پيدا كن و براى آن‏ ها معجزه ‏اى بياور. اگر خدا می خواست همه آن‏ ها را هدايت می كرد، پس از جاهلان نباش.(۳۵)

فقط كسانی كه گوش شنوا دارند دعوت تو را اجابت می كنند. مردگان را خدا زنده می كند، بعد آن‏ ها را پيش خدا بر می گردانند.(۳۶) گفتند: چرا معجزه ‏اى از طرف خداوندش براى او نازل نشده؟ بگو: خدا قادر است كه معجزه ‏اى نازل كند ولى بيشتر آن‏ ها اين را نمی دانند.(۳۷) هيچ جنبنده ‏اى در زمين و هيچ پرنده‏ اى كه در هوا با بال‏ هايش پرواز كند وجود ندارد مگر اين‏ كه نوعى جاندار مثل شما است. ما در (اين) كتاب (در قرآن) چيزى را فروگذار نكرديم. آن‏ ها پيش خداوندشان جمع می شوند.(۳۸) كسانی كه منكر آيات ما شدند كر و لال و در تاريكى هستند. خدا كسى را كه بخواهد گمراه می كند و كسى را كه بخواهد بر راه راست قرار می دهد.(۳۹) بگو: اگر راست می گوييد نظر شما چيست؟ اگر عذاب خدا يا قيامت بيايد آيا كسى را غير از خدا به كمك می خوانيد؟(۴۰) تنها او را به كمك می خوانيد و او اگر بخواهد مشكلى را كه براى آن كمك می خواهيد برطرف می كند و شما چيزهايى را كه شريك او می سازيد فراموش می كنيد.(۴۱) پيغمبرانى براى امت‏ هاى قبل از تو فرستاديم و آن‏ ها را دچار رنج و سختى كرديم شايد زارى كنند.(۴۲) چرا وقتى عذاب ما به آن‏ ها رسيد زارى نكردند؟ بلكه دلشان سخت شد و شيطان كارهايى را كه می كردند در نظر آن‏ ها آراست.(۴۳) وقتى تذكرى كه به آن‏ ها داديم فراموش كردند، درهاى هر چيزى را به روى آن‏ ها باز كرديم تا وقتى كه از آنچه به آن‏ ها داده شده بود شاد شدند. ناگهان آن‏ ها را دچار عذاب كرديم، آن وقت آن‏ ها مايوس شدند.(۴۴)

ريشه افراد ظالم قطع شد. ستايش فقط سزاوار خدا است كه صاحب‏ اختيار همه مردم جهان است.(۴۵) بگو: نظر شما چيست؟ آيا اگر خدا شنوايى و بينايى شما را بگيرد و بر دل ‏هايتان مهر بزند (قدرت فكركردن را از شما بگيرد)، غير از خدا چه معبودى وجود دارد كه آن را به شما برگرداند؟ نگاه كن كه چگونه آيات را بيان می كنيم و آن‏ ها از آن رو بر می گردانند.(۴۶) بگو: نظر شما چيست؟ اگر عذاب خدا به طور ناگهانى يا آشكارا به شما برسد آيا غير از اين است كه فقط ظالم‏ ها نابود می شوند؟(۴۷) ما پيغمبرانمان را فقط براى مژده ‏دادن و بيم‏ دادن میفرستيم. كسانی كه ايمان بياورند و كار خود را اصلاح كنند نه ترسى دارند نه غصه ‏اى.(۴۸) و كسانی كه منكر آيات ما شدند به علت اين‏ كه نافرمانى كردند دچار عذاب می شوند.(۴۹) (اى پيغمبر،) بگو: من به شما نمی گويم كه گنج‏ هاى خدا پيش من است و غيب نمی دانم و به شما نمی گويم كه من فرشته ‏ام. من فقط از آنچه به من وحى می شود پيروى می كنم. بگو: آيا كور و بينا با هم مساوى هستند؟ آيا فكر نمی كنيد؟(۵۰) به‏ وسيله قرآن به كسانی كه می ترسند از اين‏ كه پيش خداوندشان جمع شوند هشدار بده كه غير از خدا ياور و شفيعى براى آن‏ ها وجود ندارد، شايد پرهیزکار شوند.(۵۱) و افرادى را كه صبح و شام خداوندشان را می خوانند و رضاى او را می خواهند از خود نران. ذره ‏اى از حساب آن‏ ها بر عهده تو نيست و ذره ‏اى از حساب تو بر عهده آن‏ ها نيست. اگر آن‏ ها را از خود برانى از ستمكاران خواهى بود.(۵۲)

ما اين‏ طور بعضى از آن‏ ها را به‏ وسيله بعضى امتحان كرديم تا بگويند: آيا اين‏ ها افرادى هستند كه خدا از بين ما بر آن‏ ها منت گذاشته؟ آيا خدا افراد سپاسگزار را بهتر نمی شناسد؟(۵۳) وقتى افرادى كه به آيات ما ايمان دارند پيش تو آمدند بگو: سلام بر شما. خداوند شما رحمت را بر خودش واجب ساخته، هر كس از شما كه كار بدى از روى نادانى بكند و بعد از آن توبه نمايد و كار خود را اصلاح كند (بداند كه) خدا آمرزنده مهربان است.(۵۴) ما آيات را اين‏ طور توضيح می دهيم تا راه افراد گناه‏ كار معلوم شود.(۵۵) بگو: من از اين‏ كه افرادى را كه شما غير از خدا می خوانيد بندگى كند نهى شده ام. بگو: من از دلخواه شما پيروى نمی كنم، چون در آن صورت گمراه شده ‏ام و از كسانی كه راه صحيح را شناخته ‏اند نخواهم بود.(۵۶) بگو: من دليل روشنى از جانب خداوندم دارم ولى شما آن را قبول نمی كنيد. عذابى كه شما می خواهيد زودتر برسد در اختيار من نيست. حكم آن فقط در اختيار خدا است. خداوند حقيقت را می گويد و او بهترين قاضى است.(۵۷) بگو: اگر آن عذابى كه شما می خواهيد زودتر برسد در اختيار من بود، كار بين من و شما تمام شده بود. خدا افراد ظالم را خوب می شناسد.(۵۸) كليدهاى غيب پيش خدا است و كسى جز خدا آن را نمی داند. آنچه كه در خشكى و دريا است می داند. هيچ برگى نمی افتد مگر اين‏ كه خدا آن را می داند، هيچ دانه‏ اى در تاريكی هاى زمين و هيچ تر و خشكى وجود ندارد، مگر اين‏ كه در كتابى روشن است.(۵۹)

اوست كه جان شما را در شب می گيرد و كارهايى را كه در روز می كنيد می داند و شما را در روز بلند می كند تا مدت معين عمر شما تمام شود. بازگشت شما پيش اوست، بعد شما را از كارهايى كه می كرديد باخبر می كند.(۶۰) او بر بندگانش تسلط دارد و حافظينى براى شما می فرستد تا موقعى كه مرگ يكى از شما برسد، فرستادگان ما جان او را می گيرند و در اين كار كوتاهى نمی كنند.(۶۱) بعد پيش مولاى حقيقى خودشان (خدا) برگردانده می شوند. بدانيد كه حكم با خدا است و او زودتر از همه به حساب‏ ها رسيدگى می كند.(۶۲) بگو: چه كسى وقتى او را با التماس و پنهانى به كمك می خوانيد شما را از تاريكی هاى خشكى و دريا نجات می دهد؟ و می گوييد: اگر ما را از اين وضع نجات بدهى از سپاسگزاران خواهيم بود.(۶۳) بگو: خدا شما را از اين وضع و هر غمى نجات می دهد ولى شما باز شريكى براى او می تراشيد.(۶۴) بگو: او قادر است كه عذابى از بالاى سر شما يا از زير پاى شما بفرستد يا شما را دسته دسته كند و عذاب بعضى را به بعضى ديگر بچشاند. نگاه كن كه ما چگونه آيات را توضيح می دهيم تا آن را بفهمند.(۶۵) قوم تو قرآن را تكذيب كردند در صورتى كه قرآن حق است. بگو: من وكيل شما نيستم.(۶۶) براى عملی شدن هر خبرى (مثل خبر عذاب يا قيامت) وقتى لازم است و اين حقيقت را خواهيد دانست.(۶۷) وقتى كسانى را كه آيات ما را مسخره می كنند ديدى، از آن‏ ها رو برگردان تا درباره مطلب ديگرى صحبت كنند. و اگر شيطان باعث شد كه اين‏ كار را فراموش كنى بعد از اين‏ كه به يادت آمد با افرادى كه ظلم می كنند منشين.(۶۸)

ذره ‏اى از حساب آن‏ ها بر عهده افراد باتقوى نيست ولى اين تذكرى براى آن‏ ها است تا پرهیزکار شوند.(۶۹) كسانى را كه دينشان را بازى و سرگرمى ساختند و زندگى دنيا آن‏ ها را فريب داد به حال خود بگذار. و با آن (با قران) تذكر بده كه هر كس گرفتار اعمال خودش می باشد و كسى غير از خدا ياور و شفيعى ندارد و هر تاوانى هم كه بدهد از او پذيرفته نمی شود. آن‏ ها افرادى هستند كه گرفتار اعمال خودشان میباشند. آن‏ ها به‏ خاطر كفرى كه ورزيدند، آب جوش و عذاب پردردى در پيش دارند.(۷۰) بگو: آيا غير از خدا چيزى را كه نفع و ضررى براى ما ندارد به كمك بخوانيم و بعد از اين‏ كه خدا ما را هدايت كرد به حال اول برگرديم؟ مثل كسی كه شيطان‏ ها با وسوسه خود او را گمراه و در زمين سرگردان كرده ‏اند در صورتى كه دوستانى دارد كه او را به راه صحيح دعوت می كنند كه پيش ما بيا. بگو: هدايت خدا، هدايت واقعى است و به ما دستور داده شده كه تسليم صاحب‏ اختيار همه مردم جهان باشيم.(۷۱) و اين‏ كه نماز را به پا داريد و از نافرمانى خدا بترسيد. خدا كسى است كه پيش او جمع ‏آورى می شويد.(۷۲) اوست كه آسمان‏ ها و زمين را به حق آفريده و روزى كه بگويد اين‏ طور باش، همان‏ طور خواهد شد. سخن او حق است و روزى كه در صور دميده شود فرمانروايى مال او است. داناى غيب و آشكار است و او حكيم و آگاه است.(۷۳)

وقتى را يادآورى كن كه ابراهيم به پدرش آزر گفت: آيا بت ها را معبود خود می گيرى؟ من، تو و قومت را در گمراهى آشكارى می بينم.(۷۴) ما به ابراهيم اين‏ طور ملكوت آسمان‏ ها و زمين را نشان داديم تا از افرادى باشد كه يقين دارند.(۷۵) وقتى تاريكى شب او را فراگرفت ستاره‏ اى ديد، گفت: اين خداوند من است. چون غروب كرد گفت: من چيزى را كه غروب می كند دوست ندارم (۷۶) و چون ماه را ديد كه طلوع می كند گفت: اين خداوند من است و چون غروب كرد گفت: اگر خداوندم مرا هدايت نكند از گمراهان خواهم بود.(۷۷) چون خورشيد را ديد كه طلوع می كند گفت: اين خداوند من است، اين بزرگ تر است. چون غروب كرد گفت: اى قوم من، من از آنچه شريك خدا می سازيد بيزارم.(۷۸) من مخلصانه تنها به كسى رو آورده ‏ام كه آسمان‏ ها و زمين را آفريد و من مشرك نيستم.(۷۹) و قومش با او بحث كردند. ابراهيم گفت: آيا در مورد خدا با من بحث و بگومگو می كنيد؟ در صورتى كه خدا مرا هدايت كرده و من از چيزهايى كه شريك خدا می سازيد نمی ترسم، مگر اين‏ كه خداوند من چيزى بخواهد. علم خداوند من همه چيز را دربرگرفته، آيا توجه پيدا نمی كنيد؟(۸۰) چطور من از چيزهايى كه شريك خدا ساخته ‏ايد بترسم؟ در صورتى كه شما از اين‏ كه چيزهايى را شريك خدا ساخته ‏ايد، كه هيچ دليلى براى شريك بودن آن‏ ها بر شما نازل نشده، نمی ترسيد. اگر حقيقت را می دانيد كداميك از ما دو دسته بايد خيالش راحت باشد؟(۸۱)

كسانی كه ايمان آوردند و ايمانشان را به شرك آلوده نكردند، خاطرشان جمع است و راه صحيح را شناخته ‏اند.(۸۲) اين دليل ما بود كه به ابراهيم در مقابل قومش داديم. درجات هر كس را كه بخواهيم بالا می بريم. چون خداوند تو حكيم و دانا است.(۸۳) و اسحاق و يعقوب را به ابراهيم داديم و همگى را هدايت كرديم و نوح را قبلاً هدايت كرديم. از نسل او داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون هستند. ما به نيكوكاران اين‏ طور پاداش می دهيم.(۸۴) و زكريا و يحيى و عيسى و الياس همگى از افراد درستكار بودند.(۸۵) و اسماعيل واليسع و يونس و لوط درستكار بودند و همگى را بر جهانيان برترى داديم.(۸۶) و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان افرادى را برگزيديم و به راه راست هدايت كرديم.(۸۷) اين هدايت خداست، هر يك از بندگانش را كه بخواهد به‏ وسيله آن هدايت می كند و اگر آن‏ ها براى خدا شريكى می ساختند، كارهايى كه می كردند از بين میرفت.(۸۸) آن‏ ها افرادى هستند كه به آن‏ ها كتاب و حكم و نبوت داديم. اگر اين‏ ها منكر آن شوند عده ‏اى را وكيل آن می سازيم كه منكر آن نيستند.(۸۹) اين‏ ها افرادى هستند كه خدا آن‏ ها را هدايت كرده، بنابراين هدايت آن‏ ها را دنبال كن. بگو: من براى هدايت شما از شما مزدى نمی خواهم. قرآن فقط تذكرى براى افراد جهان است.(۹۰)

آن‏ ها قدر خدا را آن طور كه سزاوار اوست نشناختند وقتى كه گفتند: خدا چيزى بر كسى نازل نكرده. بگو: چه كسى كتابى را كه موسى آورد و نور و راهنماى بشر بود نازل كرد؟ كتابى كه شما آن را به صورت كاغذهايى می سازيد كه مقدارى از آن را آشكار می كنيد و مقدار زيادى را پنهان می كنيد و چيزهايى به شما ياد داده شده كه شما و پدرانتان نمی دانستيد. بگو: خدا آن را نازل كرده. بعد آن‏ ها را بگذار تا با افكار باطل خود سرگرم باشند.(۹۱) اين قرآن كتاب مباركى است كه ما آن را نازل كرديم كه كتاب‏ هاى قبلى را تصديق می كند. براى اين‏ كه اهالى مكه و اطرافش را از عواقب كارهاى بد بترسانى. افرادى كه به آخرت ايمان دارند به آن ايمان می آورند و مواظب نمازشان هستند.(۹۲) كيست ظالم ‏تر از كسی كه دروغى را به خدا نسبت دهد؟ يا بگويد: به من وحى شده، در صورتى كه چيزى به او وحى نشده باشد؟ و بگويد: من هم مثل آنچه خدا نازل كرده نازل می كنم. كاش ستمكاران را در موقع جان‏ كندن ببينى كه فرشتگان دست‏ هايشان را براى گرفتن جان آن‏ ها گشوده‏ اند (و می گويند): جانتان را بيرون كنيد، امروز به سبب اين‏ كه به ناحق از قول خدا حرف می زديد و از پذيرفتن آيات خدا خوددارى می كرديد، عذاب خواركننده ‏اى جزاى شماست.(۹۳) يكی يكى پيش ما میآييد همان‏ طور كه بار اول شما را يكی يكى آفريديم و نعمت‏هايى كه به شما داديم پشت سر خود جا گذاشتيد و شفيعانى را كه می پنداشتيد درباره شما با ما شريكند با شما نمی بينيم. رابطه بين شما پاره شده و شفيعانى كه می پنداشتيد گم شده‏ اند.(۹۴)

خدا دانه و هسته را می شكافد، زنده را از بی جان خارج می كند و بی جان را از جاندار، چنين وجودى خداى شما است. چگونه منحرف می شويد؟(۹۵) خدا شكافنده صبح است و شب را براى آرامش شما قرار داده و خورشيد و ماه را وسيله حساب كردن شما قرار داده. اين محاسبه دقيق خداوند توانا و دانا است.(۹۶) اوست كه ستارگان را براى شما قرار داده تا به‏ وسيله آن در تاريكى خشكى و دريا راه را پيدا كنيد. ما آيات را براى افراد دانا توضيح داده‏ ايم.(۹۷) اوست كه شما را از يك تن بوجود آورد و بعد قرارگاه و امانت گاهی قرار داد. ما آيات را براى افرادى كه می فهمند توضيح داده‏ ايم.(۹۸) اوست كه باران را از آسمان نازل كرد و به‏ وسيله آن هر نوع گياهى رويانديم و از آن جوانه‏ هاى سبز پديد آورديم و از آن دانه ‏هاى متراكم بوجود آورديم و از شكوفه خرما خوشه‏ هاى نزديك به هم و باغ‏هايى از انگور و زيتون و انار شبيه به هم و بدون شباهت بوجود آورديم. به ميوه آن وقتى ميوه داد و رسيد، نگاه كنيد. در اين امور نشانه‏ هايى براى افراد باايمان وجود دارد.(۹۹) براى خدا شريكانى از جن درست كردند در صورتى كه آن‏ ها را هم خدا آفريده و به سبب نادانى براى خدا پسران و دختران تراشيدند. خدا پاك و بالاتر از اين چيزهايى است كه می گويند.(۱۰۰) خدا پديدآورنده آسمان‏ ها و زمين است. از كجا فرزندى دارد در صورتى كه همسرى نداشته؟ خدا هر چيزى را آفريده و هر چيزى را خوب می داند.(۱۰۱)

اين خداست كه صاحب‏ اختيار شماست. معبودى غير از او وجود ندارد. آفريننده هر چيزى است، بنابراين (فقط) بندگى او را بكنيد (بنده و مطيع محض و بدون چون و چراى دستورهاى هيچ ‏كس جز او نباشيد). او وكيل هر چيزى است.(۱۰۲) چشم ‏ها او را نمی بينند در صورتى كه او چشم ‏ها را می بيند. او دقيق و آگاه است.(۱۰۳) راهنمايی هايى از جانب خداوندتان براى شما آمد. هر كس بينا شد به نفع خودش است و كسی كه كوردل شد (نخواست حقيقت را ببيند) به ضرر خودش است. من نگهبان شما نيستم.(۱۰۴) ما آيات را اين‏ طور بيان می كنيم، بگذار بگويندکه تو آن را ياد گرفته ‏اى. ما آن را براى دانايان بيان می كنيم.(۱۰۵) از آنچه از جانب خداوندت به تو وحى شده پيروى كن. معبودى جز او نيست. و از مشركين روى بگردان.(۱۰۶) اگر خدا می خواست آن‏ ها شرك نمی آوردند. ما تو را محافظ آن‏ ها نساخته‏ ايم و تو وكيل آن‏ ها نيستى.(۱۰۷) به آنان‏ كه غير خدا را می خوانند دشنام ندهيد چون آن‏ ها هم از روى نادانى و دشمنى به خدا دشنام می دهند. ما اين‏ طور براى هر دسته‏ اى عملشان را زينت داديم. بازگشت آن‏ ها پيش خداوندشان است و او آن‏ ها را از كارهايى كه می كردند باخبر می كند.(۱۰۸) شديدترين قسم ‏ها را به خدا خوردند كه اگر معجزه ‏اى براى آن‏ ها بيايد حتماً به آن ايمان می آورند. بگو: معجزات فقط در اختيار خداست. شما چه می دانيد كه اگر معجزه ‏اى هم براى آن‏ ها بيايد باز ايمان نمی آورند؟(۱۰۹) همان‏ طور كه از اول ايمان نياوردند اين بار هم دل‏ها و بينش آن‏ ها را برمی گردانيم و آن‏ ها را در طغيانشان سرگردان رها می كنيم.(۱۱۰)

اگر ما فرشتگان را براى آن‏ ها نازل می كرديم و مرده‏ ها با آن‏ ها صحبت می كردند و هر چيزى را مقابل آن‏ ها جمع می كرديم، باز هم ايمان نمی آوردند مگر اين‏ كه خدا بخواهد، ولى بيشتر آن‏ ها اين را نمی دانند.(۱۱۱) ما به اين ترتيب براى هر پيغمبرى دشمنانى از شياطين انسانى و جنى قرار داديم كه بعضى از آن‏ ها براى فريب‏ دادن، سخنانى زيبا به بعضى وحى (القا) می كنند. اگر خداوندت اين را نمی خواست آن‏ ها اين كار را نمی كردند. آن‏ ها را با دروغ‏ هايى كه به هم می بافند به حال خود واگذار.(۱۱۲) تا دل‏ هاى كسانی كه به آخرت ايمان ندارند به آن سخنان متمايل شود و آن را بپسندند و كارى را كه می خواهند بكنند.(۱۱۳) آيا غير از خدا داورى بجويم؟ در صورتى كه او وجودى است كه كتاب را به تفصيل براى شما نازل كرد. كسانی كه به آن‏ ها كتاب داديم می دانند كه آن به حق از طرف خداوند تو نازل شده، پس از كسانی كه دچار شك هستند نباش.(۱۱۴) سخن خداوند تو از روى راستى و عدالت به پايان رسيد. كسی كه آن را تغيير دهد وجود ندارد. او شنوا و دانا است.(۱۱۵) اگر از بيشتر كسانی كه در زمين هستند اطاعت كنى تو را از راه خدا منحرف می كنند. آن‏ ها فقط از گمان پيروى می كنند و فقط حدس می زنند.(۱۱۶) خداوند تو كسانى را كه از راه او منحرف شده‏ اند و افرادى را كه راه صحيح را شناخته ‏اند، خوب می شناسد.(۱۱۷) بنابراين اگر به آيات خدا ايمان داريد از آنچه نام خدا بر آن برده شده بخوريد.(۱۱۸)

چرا از آنچه اسم خدا بر آن برده شده نمی خوريد؟! در صورتى كه خدا چيزهايى را كه بر شما حرام كرده برايتان توضيح داده است، مگر اين‏ كه ناچار به خوردن آن شويد. اين‏ ها افراد بسيارى را مطابق دلخواه خود بدون داشتن آگاهى گمراه می كنند. خداوند تو افراد متجاوز را به خوبى می شناسد.(۱۱۹) گناه آشكار و پنهان را ترك كنيد. كسانی كه مرتكب گناه می شوند جزاى كارى را كه كرده ‏اند می بينند.(۱۲۰) از آنچه نام خدا بر آن برده نشده نخوريد چون اين‏ كار اطاعت نكردن از فرمان خدا است. شيطان‏ ها به دوستان خود وحى (القا) می كنند كه با شما بگومگو (مجادله) كنند. اگر از آن‏ ها اطاعت كنيد مشرك خواهيد بود.(۱۲۱) آيا كسی كه مرده بود و ما او را زنده كرديم و براى او نورى قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود، مثل كسى است كه در تاريكى قرار دارد و نمی تواند از آن خارج شود؟! براى افراد بی ايمان كارهايشان اين‏ طور زينت داده شده است.(۱۲۲) ما اين‏ طور در هر شهرى سران گناه‏ كارش را قرار داديم تا در آن نقشه‏ هاى بد بكشند. آن‏ ها اين نقشه‏ ها را به ضرر خودشان می كشند ولى توجه ندارند.(۱۲۳) وقتى آيه‏ اى براى آن‏ ها بيايد می گويند: ما ايمان نمی آوريم مگر اين‏ كه آنچه به پيغمبران خدا داده شده به ما هم داده شود. خدا بهتر می داند كه رسالتش را كجا قرار دهد. از جانب خدا به گناه‏ كاران به علت مكرى كه می كردند ذلت و عذابى شديد خواهد رسيد.(۱۲۴)

كسى را كه خدا بخواهد هدايت كند سينه ‏اش را براى اسلام می گشايد و اگر خدا بخواهد كسى را گمراه كند سينه ‏اش را تنگ می سازد، مثل اين‏ كه دارد در آسمان بالا می رود. خدا اين‏ طور پليدى را بر افراد بی ايمان قرار می دهد.(۱۲۵) اين راه راست خداوند تو است. ما آيات را براى افرادى كه متوجه می شوند توضيح داده‏ ايم.(۱۲۶) آن‏ ها پيش خداوندشان خانه امنى دارند و خدا به سبب كارهايى كه می كنند پشتيبان آن‏ ها خواهد بود.(۱۲۷) روزى كه همه آن‏ ها را جمع می كنيم، می گوييم: اى گروه جن، شما عده زيادى از انسان‏ ها را گمراه كرديد. دوستداران انسان آن‏ ها می گويند: خداوندا، بعضى از ما از بعضى بهره ‏مند شديم و به پايان مدتى كه براى ما تعيين كرده بودى رسيديم. خداوند می گويد: آتش جهنم جاى شما است و هميشه در آن می مانيد، مگر اين‏ كه خدا بخواهد كه نمانيد. چون خداوند تو حكيم و دانا است.(۱۲۸) بعضى از ستمكاران را به‏ خاطر كارى كه می كنند سرپرست بعضى می كنيم.(۱۲۹) اى گروه جن و انس، آيا پيغمبرانى از خودتان براى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما بخوانند و شما را از چنين روزى بترسانند؟ گفتند: بر ضد خودمان شهادت داديم. و زندگى دنيا آن‏ ها را فريب داد و بر ضد خود شهادت دادند كه كافر بودند.(۱۳۰) اين‏ كار به دليل اين است كه خداوندت اهل شهرى را در حالی كه غافلند از روى ظلم نابود نمی كند.(۱۳۱)

هر گروهى به‏ خاطر كارى كه كرده ‏اند درجاتى دارند و خداوند تو از كارهايى كه می كنند غافل نيست.(۱۳۲) خداوند تو بی نياز و داراى رحمت است. اگر بخواهد شما را از بين می برد و بعد از شما هر كه را كه بخواهد جانشين شما می كند. همان‏ طور كه شما را از نسل قوم ديگرى بوجود آورد.(۱۳۳) وعده ‏اى كه به شما داده شده حتماً عملى خواهد شد و شما نمی توانيد جلوى آن را بگيريد.(۱۳۴) بگو: اى قوم من، هر كارى كه از دستتان برمی آيد بكنيد، من هم كار خود را می كنم. بنابراين خواهيد دانست كه خانه عاقبت مال چه كسى خواهد بود. افرادى كه ظلم می كنند رستگار نمی شوند.(۱۳۵) مقدارى از زراعت و چارپايانى كه خدا آفريده براى خدا قرار دادند و مطابق تصور خود گفتند: اين مال خدا است و اين مال بت هاى ما. اما چيزهايى كه مال بت هايشان بود به خدا نمی رسد و آنچه براى خدا گذاشتند به بت هايشان می رسد. بد جورى قضاوت می كنند.(۱۳۶) بدين‏ ترتيب شريكان آن‏ ها (شريكانى كه براى خدا ساختند) كشتن فرزندانشان را براى عده زيادى از مشركين زينت دادند تا آن‏ ها را هلاك كرده و دينشان را بر آن‏ ها مشتبه كنند. اگر خدا می خواست چنين كارى نمی كردند. آن‏ ها و دروغ‏ هايى را كه به هم می بافند، به حال خود بگذار.(۱۳۷)

به خيال خود گفتند: (خوردن) اين چارپايان و اين كشتزارها (براى همه) ممنوع است مگر كسانی كه ما بخواهيم از آن بخورند، و چارپايانى كه حرام بود سوار آن شوند، و چارپايانى را بدون ذكر نام خدا (می كشند) و به خدا افترا می زدند. خدا آن‏ ها را به‏ خاطر افترايى كه می زدند مجازات می كند.(۱۳۸) و گفتند: آنچه در شكم اين چارپايان است، اختصاص به مردان و پسرانمان دارد و بر زنانمان حرام است. اگر مرده بود آن‏ ها هم در آن شريكند. خدا جزاى اين حرفشان را خواهد داد، چون او حكيم و دانا است.(۱۳۹) كسانی كه بچه ‏هايشان را از روى كم‏ عقلى و از روى نادانى كشتند و چيزهايى را كه خدا روزى آن‏ ها ساخته بود با افترا به خدا حرام كردند، ضرر كرده ‏اند و گمراه شده‏ اند و راه صحيح را نشناخته ‏اند.(۱۴۰) خدا وجودى است كه باغ‏ هاى داربست‏ دار و بدون داربست و خرما و كشتزارى كه ميوه‏ هايش گوناگون است و زيتون و انار را كه به هم شبيه هستند يا بدون شباهت هستند بوجود آورده. از ميوه‏ هايش وقتى رسيد بخوريد و روز برداشت آن، زكات آن را بدهيد و زیاده روی نكنيد. چون خدا كسانى را كه زیاده روی می كنند دوست ندارد.(۱۴۱) بعضى از چارپايان بار می برند و فرش شما می شوند. از آنچه خدا روزى شما كرده بخوريد و از گام‏ هاى شيطان پيروى نكنيد چون شيطان دشمن آشكار شما است.(۱۴۲)

هشت تا (چهار جفت) از ميش دو تا و از بز دو تا. بگو: آيا خدا نرها را حرام كرده يا ماده‏ ها را، يا آنچه در رحم ماده‏ ها است؟ اگر راست می گوييد از روى علم به من بگوييد.(۱۴۳) و از شتر دو تا و از گاو دو تا، بگو: آيا خدا نرهاى آن‏ ها را حرام كرده يا ماده‏ ها را، يا آنچه در رحم ماده‏ ها است؟ آيا وقتى خدا چنين سفارشى به شما كرد، حاضر بوديد؟ چه كسى ظالم ‏تر از كسى است كه بدون علم به خدا افترا بزند براى اين‏ كه مردم را گمراه كند؟ خدا كسانى را كه ظلم می كنند هدايت نمی كند.(۱۴۴) بگو: در آنچه به من وحى شده حرامى بر خورنده آن نمی بينم، مگر اين‏ كه گوشت حيوان مرده يا خون ريخته ‏شده يا گوشت خوك باشد، چون آن پليد است. يا نافرمانى خدا باشد كه حيوانى را به نامى غير نام خدا سر بريده باشند. كسی كه ناچار شد، بدون علاقه‏ مندى و زیاده روی، از آن بخورد اشكالى ندارد. چون خدا آمرزنده مهربان است.(۱۴۵) بر يهوديان هر حيوان ناخن ‏دارى را حرام كرديم و از گاو و گوسفند نيز پيه آن‏ ها را حرام كرديم، جز آنچه در پشت آن‏ ها است يا لابلاى روده‏ ها يا قسمت‏ هايى كه به استخوان چسبيده. اين‏ كار را براى مجازات ظلم آن‏ ها كرديم و ما راست می گوييم.(۱۴۶)

اگر حرف تو را قبول نكردند، بگو: خداوند شما صاحب رحمت بی انتها است و عذابش از گناه‏ كاران دفع نمی شود.(۱۴۷) مشركين خواهند گفت كه اگر خدا می خواست ما و پدرانمان مشرك نمی شديم و چيزى را حرام نمی كرديم. افرادى هم كه قبل از آن‏ ها بودند همين‏ طور منكر رسالت پيغمبران شدند تا اين‏ كه عذاب ما را چشيدند. بگو: آيا علمى پيش شما است؟ اگر هست آن را براى ما ابراز كنيد. شما فقط از گمان پيروى می كنيد و فقط حدس می زنيد.(۱۴۸) بگو: خدا دليل كامل دارد، اگر می خواست همه شما را هدايت می كرد.(۱۴۹) بگو: شاهدهايتان را كه شهادت می دهند كه خدا اين‏ ها را حرام كرده بياوريد. اگر شهادت دادند تو با آن‏ ها شهادت نده و از دلخواه افرادى كه منكر آيات ما شدند و از دلخواه افرادى كه به آخرت ايمان ندارند و براى خدا شريك درست كرده ‏اند پيروى نكن.(۱۵۰) بگو: بياييد آنچه خداوندتان حرام كرده بر شما بخوانم: چيزى را شريك خدا نسازيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد و بچه ‏هايتان را به‏ خاطر فقر نكشيد، ما روزى شما و آن‏ ها را می دهيم، به كارهاى زشت، چه آشكار چه پنهان، نزديك نشويد و كسى را كه خدا كشتنش را حرام كرده نكشيد، مگر به حق. اين چيزى است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا آن‏ ها را تشخيص بدهيد.(۱۵۱)

به مال يتيم، جز با بهترين وجه (براى اداره اموالش) نزديك نشويد تا به رشد خود برسد. كيل (پيمانه) و وزن را از روى عدالت كامل بدهيد. هيچ ‏كس را جز به اندازه تواناييش مكلف نمی كنيم. وقتى حرفى می زنيد عدالت را مراعات كنيد اگر چه درباره خويشانتان باشد و به عهدى كه با خدا بسته‏ ايد وفا كنيد. اين چيزى است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا متوجه باشيد.(۱۵۲) اين راه راست من است، از آن پيروى كنيد و از راه‏ هاى ديگر پيروى نكنيد چون شما را از راه خدا دور و متفرق می كند. اين چيزي است كه خدا شما را به آن سفارش كرده تا پرهیزکار شويد.(۱۵۳) به موسى تورات را، براى كامل كردن نعمت بر كسی كه نيكى كرد، وشرح هر چيز و راهنمايى و رحمت است، داديم تا شايد به ملاقات خداوندشان ايمان بياورند.(۱۵۴) اين قرآن كتاب مباركى است كه ما نازل كرديم، بنابراين از آن پيروى كنيد و از نافرمانى و عذاب خدا بترسيد تا مورد رحمت او قرار گيريد.(۱۵۵) تا نگوييد كه كتاب بر دو طایفه قبل از ما نازل شده و ما از آموختن آن غافل بوديم.(۱۵۶) يا نگوييد كه اگر كتاب بر ما نازل می شد، بيشتر از آن‏ ها هدايت می شديم. دليل روشنى از خداوندتان و هدايت و رحمت براى شما آمده، بنابراين چه كسى ظالم ‏تر از كسى است كه منكر آيات خدا شود و از آن رو برگرداند؟ افرادى را كه از آيات ما روگردان باشند به سبب اين‏ كارشان با عذاب بدى مجازات می كنيم.(۱۵۷)

آيا انتظار می كشند كه فرشتگان پيش آن‏ ها بيايند، يا خداوندت بيايد، يا قسمتى از آيات خداوندت براى آن‏ ها بيايد؟ روزى كه بعضى از آيات خداوندت بيايد، ايمان آوردن كسی كه قبلاً ايمان نياورده یا با ايمانش كار خيرى انجام نداده، فايده‏ اى ندارد. بگو: انتظار بكشيد ما هم انتظار می كشيم.(۱۵۸) كسانی كه دينشان را فرقه فرقه كردند و به صورت گروه‏ هايى در آمدند تو رابطه ‏اى با آن‏ ها ندارى. كار آن‏ ها با خداست. خدا آن‏ ها را از كارهايى كه می كردند آگاه می كند.(۱۵۹) كسی كه كار خوبى بكند ده برابر پاداش دارد و كسی كه كار بدى كند فقط به اندازه آن مجازات می شود و به آن‏ ها ظلمى نمی شود.(۱۶۰) بگو: خداوند من مرا به راه راست هدايت كرده، به دينى ارزشمند، دين خالص ابراهيم، ابراهيم مشرك نبود.(۱۶۱) بگو: نماز من، عبادات من، زندگى من و مرگ من براى خداست كه صاحب‏ اختيار همه مردم جهان می باشد.(۱۶۲) شريكى ندارد و به من دستور اين‏ كار داده شده و من بيشتر از همه مسلمان (تسليم حكم و نظر خدا) هستم.(۱۶۳) بگو: آيا اربابى (خداوندى) غير از خدا براى خودم پيدا كنم؟ در صورتى كه او مالك هر چيز است. هر كسى هر كارى می كند بر عهده خودش است. هيچ ‏كس بار گناه ديگرى را برنمی دارد. بازگشت شما پيش خداوندتان است. او شما را از امورى كه در آن اختلاف نظر داشتيد خبردار می كند.(۱۶۴) اوست كه شما را در زمين خليفه كرد و بعضى از شما را به درجاتى بر ديگران برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده امتحان كند. مجازات خداوند تو به سرعت انجام می گيرد، و او آمرزنده و مهربان است.(۱۶۵)

ابتدای سوره               سوره بعد        سوره قبل        انگلیسی           عربی                لیست سوره ها